POCT w badaniach laboratoryjnych
Bardzo często badania diagnostyczne wykonywane są nie tylko jako rutynowa czynność. Osoby, u których podejrzewane są poważne choroby czy zaburzenia, oczekują wyniku, który potwierdzi albo zaprzeczy stawianą diagnozę. Uzyskane wyniki nie tylko decydują o przyszłym leczeniu, ale też samopoczuciu pacjenta. Dlatego nie należy narażać próbek oddanej krwi na jakiekolwiek uszkodzenia, związane np. ze zbyt późnym zbadaniem. Testy coraz częściej wykonuje się w czasie POCT.
Czym jest POCT?
Jest to skrót od angielskich słów post-of-care-testing. Dosłownie oznacza badanie próbek w miejscu ich oddania czy tzw. przyłóżkowe testy laboratoryjne. Tego rodzaju testy zaczęły rozwijać się już w latach 60. XX wieku, gdy odkryto możliwość badania stężania glukozy we krwi. Od tego momentu pacjenci mogli monitorować swój stan zdrowia w domu. Innymi badaniami opartymi na POCT są testy ciążowe, menopauzowe, wykrywające substancje psychoaktywne, czy rozpoznające choroby związane z układem pokarmowym. Obecnie tego rodzaju testy można bez problemu kupić w aptece bez recepty.
Jak wykorzystywane są badania POCT w medycynie?
Przede wszystkim lekarzom zależy na tym, by wyniki były wiarygodne i dostarczane możliwie najszybciej. Aparatura umożliwiająca badania POCT rozwijana jest w bardzo szybkim tempie. Oto przykładowe testy POCT, które można zbadać „od ręki” dzięki takim urządzeniom:
- HIV/AIDS,
- infekcje zakaźne,
- przewodnictwo nerwowe,
- badanie moczu,
- cholesterol,
- CRP (białko, które pojawia się przy ostrych stanach zapalnych).
Szpitale, poradnie i gabinety lekarskie są już wyposażone w takie aparatury, które spełniają normy jakości. Ważne jest także, by osoba, która przeprowadza takie badania, była odpowiednio wykwalifikowana i znała normy bezpieczeństwa ISO. Z racji tego, że ta dziedzina bardzo szybko się rozwija, personel medyczny jest szkolony, aby być na bieżąco z zasadami obsługi nowych analizatorów oraz używania odpowiednich odczynników.
Kto może wykonywać badania POCT?
Istnieje spis uprawnień poszczególnych grup do wykonywania tego typu badań. Niektóre z nich może wykonać pielęgniarka, położna albo ratownik medyczny bez zaleceń lekarza, jak na przykład testy ciążowe, pomiar glukozy albo elektrolitów w surowicy, oznaczenie ciał ketonowych i glukozy we krwi lub moczu. Są natomiast takie badania, które mogą wykonać osoby, które ukończyły odpowiednie kursy.
Dlaczego warto posiadać analizatory do testów POCT?
Przydają się w krytycznych sytuacjach, w których pacjent traci przytomność lub jego stan znacznie się pogarsza. Możliwość wykonania badania na miejscu i uzyskania wyniku niemal natychmiast może uratować komuś życie i przyspieszyć decyzję o dalszym leczeniu. Co więcej, posiadanie i umiejętność obsługi tych urządzeń jest niezwykle cenna w sytuacjach, gdzie dostęp do laboratorium albo przesłanie tam próbki są niemożliwe. Aby informacje pochodzące z wyników były jak najbardziej wiarygodne, osoby zawodowo związane z diagnostyką laboratoryjną powinny odczytywać wyniki, bądź je porównywać. Warto jednak wykorzystywać w jeszcze większym zakresie testy POCT i w dalszym ciągu je rozwijać, poprawiając ich jakość.
